Teken zijn geleedpotigen en lijken op kleine platte spinnetjes. Teken behoren dan ook tot de spinachtigen (dierklasse Arachnidae, subklasse Acari). Teken ondergaan vier levensstadia: ei, larve, nimf en volwassen teek (zie onderstaande foto). De larve heeft zes poten maar de nimf en de volwassen teek hebben acht poten.
In Nederland wordt de Borrelia bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken hoofdzakelijk overgebracht door de schapenteek. De wetenschappelijke naam voor de schapenteek is Ixodes ricinus (suborde Ixodida, familie Ixodidae, de zogenaamde ‘harde’ teken, herkenbaar door een schildje (scutum) over het achterlijf). De schapenteek kent een levenscyclus van 3 tot 4 jaar, afhankelijk van het klimaat.
Teken voeden zich met het bloed van zoogdieren, vogels en reptielen, de zogenaamde gastheren. Het ei-stadium is passief en voedt zich niet. Elk volgend stadium voedt zich slechts eenmalig, en ondergaat daarna een rustperiode waarin het volgende stadium ontstaat. De volwassen mannetjes en vrouwtjes paren. De paring vindt meestal plaats op de gastheer. Na de paring zuigt het vrouwtje zich vol met bloed en zwelt haar lichaam zichtbaar op. Als ze volgezogen is laat ze zich op de grond vallen. Het vrouwtje heeft het bloed nodig voor de ontwikkeling van de eitjes. Als de eieren rijp zijn, legt het vrouwtje deze op de bodem, waarna zij sterft. Ze legt 1000 tot 2000 eieren. De eieren worden in de herfst gelegd. Mannetjes kunnen meerdere keren paren en hebben geen bloed nodig en zullen dus ook niet bijten. In het volgende voorjaar komen de larven uit, die zich voeden op kleine knaagdieren (muizen) en vogels. Aan het einde van de zomer vervellen de larven tot nimfen, die in winterrust gaan. In het volgende jaar voeden de actieve nimfen zich op een grote variatie aan zoogdieren en vogels. Aan het einde van de zomer vervelt de nimf tot volwassen teek (mannetje of vrouwtje). De volwassen teken gaan in het volgend voorjaar op zoek naar een gastheer, meestal een grote grazer zoals ree, hert of wild zwijn, maar ook schapen, runderen en paarden kunnen als voedselbron dienen.
Wist u dat? – teken niet uit bomen vallen.
Teken komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Ze zitten vooral in hoog gras, op bosbessenstruiken, varens of tussen dode bladeren. Van daaruit stappen ze over op passerende dieren, maar ook op mensen. Teken vallen niet uit bomen.
Hoe controleer ik op tekenbeten?
Bent u op een plaats geweest waar teken voorkomen? Controleer uzelf (en eventueel anderen) op tekenbeten. Een teek heeft voorkeur voor bepaalde plaatsen op het lichaam, zoals liezen, knieholtes, oksels, bilspleet, de randen van uw ondergoed, achter de oren en rond de haargrens in de nek. Gebruik zo nodig een spiegel en een vergrootglas. Controleer ook uw kleding. U kunt kleding met teken minimaal 30 minuten op 60ºC wassen of de kleding na het wassen in de wasdroger stoppen. Dan gaan teken dood.
Hoe verwijder ik een teek?
Het is belangrijk dat u een teken-verwijderaar gebruikt waarbij u de kop van de teek goed vast kunt pakken. Dit kan goed met een puntig pincet en of een andere teken-verwijderaar die bij de drogist of apotheek te koop is.
Het is vooral belangrijk dat u de teek snel verwijdert, dat halveert de kans op Lymeziekte. Zit de teek nog maar net op de huid (als hij nog klein en plat is en niet is volgezogen met bloed) en heeft u voorlopig geen teken-verwijderaar voor handen? Dan kunt u hem ook met de nagels uit de huid halen. Beter is het om een teken-verwijderaar mee te nemen als u het groen in gaat en de teek daarmee te verwijderen.
Wat moet ik doen bij een tekenbeet?
- Haal een teek zo snel mogelijk weg. Hoe langer de teek in uw huid zit, hoe groter de kans dat hij ziekteverwekkers overdraagt.
- Gebruik geen alcohol, jodium, zeep, olie of andere middelen voordat u de teek verwijdert.
- Neem een puntig pincet waarmee u de teek goed bij de kop kunt vastpakken. Er zijn ook andere tekenverwijderaars te koop bijvoorbeeld bij de drogist of apotheek. Gebruik het product volgens de gebruiksaanwijzing. Eventueel kunt u een vergrootglas gebruiken.
- Pak de teek zo dicht mogelijk op de huid bij de kop beet en trek hem er langzaam uit. Als er een stukje van de kop van de teek in de huid achterblijft, is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Ontsmet het beetwondje (nadat u de teek heeft verwijderd) met 70% alcohol of jodium.
- Schrijf de datum en de plaats op het lichaam waar u gebeten bent op.
- Zit de teek waarschijnlijk al meer dan 24 uur in de huid vast? Overleg dan met de huisarts of behandeling gewenst is.
- Hebt u de teek binnen 24 uur verwijderd? Houdt de huid rondom de beet 3 maanden in de gaten. Let op het ontstaan van een rode ring of andere klachten die kunnen duiden op de ziekte van Lyme.
- Indien een rode kring ontstaat of u klachten krijgt ga dan naar de huisarts en vermeld dat u door een teek gebeten bent.
Bezoeken: 84
