Vragen en antwoorden rondom helmplicht
De ANWB krijgt vaak de vraag of en wanneer een fietshelm verplicht is. Geldt er bijvoorbeeld helmplicht tijdens je vakantie in het buitenland? En hoe zit dat in Nederland: is een fietshelm bijvoorbeeld verplicht op een elektrische fiets? We geven je antwoord op de meest gestelde vragen.
Fietshelm verplicht in Nederland?
Nee, het dragen van een fietshelm is in Nederland niet verplicht. Maar we zien wel het aantal fietsongelukken jaarlijks stijgen. Daarom adviseert de ANWB het dragen van een fietshelm, vooral voor kwetsbare verkeersdeelnemers zoals kinderen en ouderen.
Fietshelm voor 60-plussers
Ook in deze leeftijdsgroep geldt er geen helmplicht. Toch vallen de meeste fietsslachtoffers onder ouderen. Bijna driekwart van de dodelijke fietsslachtoffers en ruim de helft van de ernstig gewonde fietsers valt onder mensen van 60 jaar of ouder (bron: SWOV). Het blijft een eigen keuze, maar het kan voor deze groep, bijvoorbeeld voor 60-plussers op een e-bike, verstandig zijn om een helm te dragen.
Fietshelm elektrische fiets verplicht?
Er geldt in Nederland geen helmplicht voor standaard e-bikes met een snelheid tot 25 km/h. Echter neemt het aantal verkeersdoden onder elektrische fietsen toe: van minimaal 28% in 2017 tot minimaal 39% in 2021 (bron: SWOV). Het is daarom voor je eigen veiligheid aan te raden om wel een fietshelm te dragen.
Wanneer is een fietshelm wel verplicht?
Sinds 1 januari 2017 is het dragen van een goedgekeurde speed pedelec helm verplicht als je op een speed pedelec fietst. De snelheid van een speed pedelec kan oplopen tot 45 km/h. Het is dan ook geen e-bike maar hij valt in de categorie bromfiets. Om je hoofd te beschermen tegen hogere valsnelheden is de schaal van een speed pedelec helm van dikker schuim gemaakt. Daarnaast is de fietshelm bij de slapen en achterzijde lager, zodat deze kwetsbare delen goed beschermd worden.
Sinds 1 januari 2023 geldt ook voor alle snorfietsers een helmplicht.
In welke landen is een fietshelm verplicht?
In andere Europese landen gelden vaak andere regels als het gaat om het dragen van een fietshelm. Vaak is dit verplicht voor kinderen tot een bepaalde leeftijd of boven een bepaalde snelheid. Daarnaast gelden er vaak ongeschreven regels: waar het in Nederland heel normaal is om zonder helm te fietsen, val je in bepaalde landen juist op als je dit niet doet.
Duitsland
Het is in Duitsland niet verplicht maar wel gebruikelijk om een fietshelm te dragen op de fiets. Vooral voor kinderen en bestuurders van elektrische fietsen wordt het dragen van een fietshelm met klem aangeraden.
De hierna vermelde verkeersregels voor een fiets gelden ook voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h en een vermogen tot 250 watt (Pedelec/E-bike25). Voor een speedpedelec met trapondersteuning tot 45 km/h gelden speciale regels (zie verderop).
Fietshelm
Het is in Duitsland niet verplicht maar wel gebruikelijk om een fietshelm te dragen op de fiets. Vooral voor kinderen en bestuurders van elektrische fietsen wordt het dragen van een fietshelm met klem aangeraden. Een bestuurder van een speedpedelec is verplicht een geschikte (fiets)helm (geeigneten Schutzhelm) te dragen. In Duitsland mag je voor zover bekend in plaats van een gewone bromfietshelm een speciale speedpedelec-helm (norm NTA 8776) dragen.
Speedpedelec
Voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 45 km/h (S-Pedelec/E-bike45) gelden dezelfde regels als voor bromfietsen. Net als in Nederland is de minimumleeftijd om op een speedpedelec te rijden 16 jaar en de bestuurder moet in het bezit zijn van het bromfietsrijbewijs (rijbewijs AM). Voor een speedpedelec moet je een WA-verzekering hebben. Met een speedpedelec is het verboden om op een fietspad te rijden (tenzij dit met een aanvullend verkeersbord wordt toegestaan). Ook is het verboden om passagiers op de speedpedelec mee te nemen, ook niet in een kinderzitje.
Passagiers
Personen van zestien jaar of ouder mogen een kind tot zeven jaar in een fietszitje op de fiets of in een fietsaanhanger vervoeren. Het fietszitje moet vast op de fiets zijn gemonteerd en zijn uitgerust met een rugsteun, steunen voor de voeten en een veiligheidsgordel. De wielen moeten bovendien zo zijn afgeschermd dat de benen van het kind niet tussen de spaken kunnen komen.
- Een passagier vervoeren op de bagagedrager is verboden (personen ouder dan zeven jaar mogen alleen op de fiets worden vervoerd als de fiets is gebouwd voor personenvervoer en als zodanig is uitgerust met een speciale zitplaats voor een of meer passagiers).
Fietsende kinderen
Kinderen tot acht jaar moeten op de stoep fietsen, ook als er een fietspad aanwezig is. Ook mogen ze een weg niet fietsend oversteken; ze moeten dat lopend doen. Ouders die fietsende kinderen begeleiden, mogen ook op de stoep fietsen.
Aanhanger
Het is toegestaan om te rijden met een fiets waaraan een aanhanger is gekoppeld. Hier mogen maximaal twee kinderen in, mits de aanhanger is uitgerust met een kinderzitje per kind. Aanhangers van na 1 januari 2018 dienen afhankelijk van hun grootte van de juiste verlichting te zijn voorzien. Bij een speedpedelec is het verboden om een aanhanger te koppelen.
Frankrijk
In Frankrijk is het voor kinderen jonger dan 12 jaar verplicht om een fietshelm te dragen. Dit geldt ook voor kinderen achter op de fiets.
De hieronder vermelde verkeersregels voor een fiets gelden ook voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h.
Fietshelm
Kinderen jonger dan 12 jaar moeten een fietshelm dragen. Dit geldt ook voor kinderen achter op de fiets.
Elektrische fiets
Voor een standaard elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h en maximaal 250 watt, gelden dezelfde regels als voor een gewone fiets. Als de fiets een vermogen heeft tussen de 250 watt en 1 kilowatt, wordt de fiets beschouwd als bromfiets.
Het dragen van een fietshelm is alleen verplicht voor kinderen jonger dan 12 jaar, maar wordt geadviseerd voor fietsers van 12 jaar en ouder.
Speedpedelec
Voor een speedpedelec (S-Pedelec, Speed Pedelec, VAE rapide), dat wil zeggen een elektrische fiets met trapondersteuning tot 45 km/h, gelden dezelfde regels als voor een bromfiets. De minimumleeftijd om op een speedpedelec te rijden is 14 jaar en de bestuurder moet in het bezit zijn van het bromfietsrijbewijs. De bestuurder is verplicht een goedgekeurde bromfietshelm (norm ECE 22.05) te dragen. Voor zover bekend is het dragen van een speciale speedpedelec-helm (norm NTA 8776) niet toegestaan. Ook is de bestuurder verplicht handschoenen met een CE-markering te dragen en een reflecterend veiligheidsvest mee te nemen. Speedpedelecs mogen niet op het fietspad rijden, tenzij met een bord wordt aangegeven dat bromfietsen zijn toegestaan.
Hoofdtelefoon of oortjes
Het is verboden om als bestuurder een hoofdtelefoon of oortjes op het hoofd te hebben om bijvoorbeeld te bellen of te luisteren naar muziek. Dit geldt voor alle bestuurders, dus ook voor fietsers. Ook het gebruik van slechts één oortje of een hoofdtelefoon die maar één oor bedekt, is verboden.
Veiligheidsvest
Buiten de bebouwde kom en bij slecht zicht ben je verplicht een reflecterend veiligheidsvest te dragen. Dit geldt ook voor degenen die achterop de fiets zitten.
Naast elkaar rijden
Na zonsondergang is het verboden om naast elkaar te rijden.
Inhalen
Het is in Frankrijk verboden om een rij stilstaande auto’s bij bijvoorbeeld een stoplicht rechts in te halen.
Spanje
In Spanje moeten kinderen tot 16 jaar altijd een fietshelm dragen. Volwassen zijn alleen verplicht een fietshelm te dragen buiten de bebouwde kom. Bij zware omstandigheden (steile helling bergopwaarts of extreme hitte) mag de helm af.
Onderstaande regels gelden voor een fiets en voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h, een vermogen tot 250 watt en een gewicht inclusief motor van maximaal 40 kg.
Fietshelm
Buiten de bebouwde kom is een helm verplicht voor alle fietsers, behalve wanneer de fietsomstandigheden zwaar zijn (bijvoorbeeld bij lange steile wegen bergopwaarts of bij extreme hitte). Voor kinderen tot zestien jaar is een helm altijd verplicht (ook binnen de bebouwde kom).
Speedpedelec
Voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 45 km/h of een groter vermogen dan 250 watt en ook voor een elektrische fiets die ook zonder trappen kan worden voortbewogen, gelden globaal dezelfde regels als voor een bromfiets.De bestuurder is verplicht een goedgekeurde bromfietshelm (norm ECE 22.05 of 22.06) te dragen. Voor zover bekend is het dragen van een speciale speedpedelec-helm (norm NTA 8776) niet toegestaan.
Afslaan
Op wegen buiten de bebouwde kom mogen fietsers bij het naar links afslaan niet voorsorteren. Zij moeten rechts blijven rijden tot de overzijde van de kruisende weg en daar linksaf gaan als dit zonder gevaar kan.
Hoofdtelefoon of oortjes
Het is verboden om te fietsen met een hoofdtelefoon op of met oortjes in je oren. Het is ook verboden om een helm met ingebouwde hoofdtelefoon te dragen.
Veiligheidsvest
Buiten de bebouwde kom is het in het donker en overdag bij slecht zicht verplicht een reflecterend veiligheidsvest of andere reflecterende kleding te dragen die op een afstand van minimaal 150 meter nog zichtbaar is.
Passagiers
Volwassenen mogen een kind jonger dan zeven jaar meenemen in een kinderzitje. Het kind dat op de fiets wordt vervoerd, moet een helm dragen.
Fietsende kinderen
Kinderen mogen pas op wegen met gescheiden rijbanen fietsen als zij vijftien jaar of ouder zijn.
Aanhanger
Met de fiets mag je uitsluitend een lichte bagageaanhanger (niet zwaarder dan 50% van het onbeladen gewicht van de fiets) trekken. Je mag met een aanhanger niet in het donker en bij slecht zicht rijden.
Let op: Het is verboden om een kind te vervoeren in een aanhanger. De fietskar voor vervoer van kinderen in Spanje wordt echter steeds populairder. Er zijn steden die dit wel al toestaan. Informeer naar de regels ter plaatse.
Verlichting en overige vereisten
Fietsen moeten in het donker, in tunnels en bij slecht zicht zijn voorzien van vaste lampen.
Naast elkaar rijden
Fietsers mogen alleen bij goed zicht naast elkaar rijden.
Denemarken
Het dragen van een fietshelm in Denemarken is niet verplicht, maar het wordt, zeker voor elektrische fietsers, wel aangeraden.
De hierna vermelde verkeersregels voor een fiets gelden ook voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h en een vermogen tot 250 watt (elcykel).
Fietshelm
Het dragen van een fietshelm is niet verplicht, maar het wordt, zeker voor elektrische fieters, wel aangeraden.
Bestuurders van een speedpedelec zijn wél verplicht een speciale speedpedelec-helm (norm NTA 8776) te dragen, die het hoofd beter beschermd dan een gewone fietshelm.
Elektrische fiets
In Denemarken is de aanbevolen leeftijdslimiet voor een elektrische fiets 15 jaar.
Speedpedelec
Voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 45 km/h en een vermogen van maximaal 4.000 watt (speed pedelec) gelden in Denemarken regels, die voor een groot deel overeenkomen met die voor gewone fietsen, met als belangrijkste uitzonderingen: minimumleeftijd, helmplicht en lichtplicht overdag. De minimumleeftijd om op een speedpedelec te rijden 15 jaar. Deense kinderen van 15-17 jaar moeten in het bezit zijn van een speciaal rijbewijs voor snorfiets (lille knallert) om op een speedpedelec te mogen rijden. In tegenstelling tot in Nederland, waar je een bromfietsrijbewijs moet hebben om op een speedpedelec te mogen rijden, is in Denemarken vanaf 18 jaar geen rijbewijs verplicht.
Voor een speedpedelec gelden dezelfde verkeersregels- en tekens als voor een gewone fiets, je moet dus waar mogelijk zoveel mogelijk op het fietspad rijden. Het is verboden om passagiers te vervoeren op een speedpedelec. Je mag ook geen kinderen in een kinderzitje achter op de speedpedelec vervoeren. Tevens mag je geen aanhanger achter de speedpedelec hangen.
Passagiers
Het is verboden passagiers op de fiets te vervoeren. Volwassen fietsers mogen wel maximaal twee kinderen jonger dan 8 jaar in kinderzitjes op de fiets vervoeren. In een fietskar voor kinderen mogen twee kinderen van elke leeftijd worden vervoerd.
Fietsende kinderen
Kinderen jonger dan 6 jaar mogen alleen onder begeleiding van iemand van 15 jaar of ouder op de openbare weg fietsen.
Fietsen onder invloed
Als een fietser zichtbaar onder invloed is en de fiets niet meer goed kan besturen, kan een boete worden gegeven.
Aanhanger
Het is toegestaan om te rijden met een fiets waaraan een aanhanger is gekoppeld.
Naast elkaar rijden
Net zoals in Nederland is het toegestaan om naast elkaar te rijden, mits dat zonder gevaar kan en andere weggebruikers niet worden gehinderd.
Stopteken
Het is in Denemarken niet alleen verplicht om met de hand aan te geven dat je wilt afslaan, maar ook om aan te geven dat je gaat stoppen door je linkerarm op te tillen met vlakke hand.
Plaats op de weg
Wanneer er een fietspad aanwezig is, moeten de fietsers hiervan gebruik maken, ook speedpedelecs. Waar fietspaden ontbreken, moeten fietsers zoveel mogelijk aan de rechterzijde van de weg rijden. Ook op kruisingen en in bochten moeten fietsers uiterst rechts op de rijbaan blijven rijden en mogen ze dus niet voorsorteren. Fieters mogen pas afbuigen wanneer het tegemoetkomende verkeer niet wordt gehinderd.
Zweden
In Zweden is het dragen van een fietshelm verplicht voor kinderen jonger dan vijftien jaar die fietsen of op een fiets worden vervoerd. Als een kind tot vijftien jaar geen helm draagt, kunnen de ouders of begeleiders (van vijftien jaar of ouder) hiervoor een boete krijgen.
De hierna vermelde verkeersregels voor een fiets gelden ook voor een elektrische fiets met trapondersteuning tot 25 km/h en een vermogen tot 250 watt (elcykel).
Fietshelm
Het dragen van een fietshelm is verplicht voor kinderen jonger dan vijftien jaar die fiesten of op een fiets worden vervoerd. Als een kind tot vijftien jaar geen helm draagt, kunnen de ouders of begeleiders (van vijftien jaar of ouder) hiervoor een boete krijgen. Alle fietsers wordt geadviseerd een helm te dragen.
Mobiele telefoon
Hoewel mobiel bellen op de fiets niet wettelijk verboden is, kan er een boete worden gegeven wanneer het bellen een negatieve invloed heeft op het rijgedrag of als daarmee het overige verkeer in gevaar wordt gebracht.
Verlichting en overige vereisten
Fietsen moeten in het donker en bij slecht zicht zijn voorzien van vaste lampen. Voor op de fiets moet het licht de kleur wit hebben en achter op de fiets de kleur rood. Het achterlicht mag ook knipperend rood zijn.
Passagiers
Het meenemen van passagiers is toegestaan.
Op een fiets mag een kind jonger dan 10 jaar alleen worden meegenomen als de bestuurder minstens 15 jaar is.
Er mogen twee kinderen jonger dan 6 jaar worden meegenomen als de bestuurder minstens 18 jaar is.
Kinderen jonger dan 15 jaar die op een fiets worden vervoerd, zijn verplicht een voor hen geschikte en goedgekeurde fietshelm te dragen.
Kinderen op de fiets
Kinderen mogen tot en het met jaar dat ze 8 jaar worden, op de stoep of een voetpad rijden als er geen fietspad aanwezig is.
Plaats op de weg
Waar fietspaden ontbreken, moeten fietsers zoveel mogelijk aan de rechterkant van de weg rijden. Een fietser in Zweden mag op een weg met een fietspad ernaast desgewenst ook op de weg fietsen, mits de maximumsnelheid op die weg niet hoger is dan 50 km/h en mits de fietser 15 jaar of ouder is en extra voorzichtigheid betracht,
Fietsers mogen van voetgangerszones gebruikmaken, mits voetgangers daar geen hinder van ondervinden en zij nagenoeg met loopsnelheid rijden.
Oversteekplaats voor fietsers
Op een oversteekplaats voor fietsers zonder verkeerslichten, die wordt aangegeven met blokmarkeringen op de weg, heb je als fietser géén voorrang. Je moet dus voorrang verlenen aan het verkeer op de weg die je wilt oversteken, maar het verkeer op die weg moet wel rekening houden met overstekende fietsers door de snelheid aan te passen.
Afslaand verkeer of verkeer dat een rotonde verlaat, moet voorrang verlenen aan fietsers op een oversteekplaats voor fietsers.
Afslaan
Fietsers mogen bij het naar links afslaan niet voorsorteren. Zij moeten rechts blijven rijden tot de overzijde van de kruisende weg en daar linksaf gaan als dit zonder gevaar kan.
Bezoeken: 19
